Ο ευγενικός κύριος Παντελής (Διήγημα)

 Είναι ο Παντελής. Σίγουρα είναι αυτός. Είμαι βέβαιος. 

Στέκεται μπροστά από το ταμείο ως συνήθως και περιμένει να έρθει η σειρά του. Περιεργάζεται την ταμία. Παρατηρεί αν είναι γρήγορη ή εξυπηρετεί τους πελάτες με την ησυχία της σαν αργοκίνητο καράβι. Το βλέπω στο προφίλ του. Είναι κάπως ανήσυχος. Ηρεμία δεν έχει μέσα του αυτός ο άνθρωπος. Το μέσα του έχει εκραγεί, η εσωτερική του ένταση αρχίζει να εκδηλώνεται, δε βαστά άλλο την αναμονή και αρχίζει να κινείται σχεδόν σύγκορμος. Το δεξί μάτι του που διακρίνω παίζει, τα βλέφαρα του ανεβοκατεβαίνουν,

τα δάκτυλα των χεριών του και αυτά είναι ανήσυχα, παλεύουν με έναν αόρατο αντίπαλο αλλά μέχρι εκεί, γιατί το υπόλοιπο κορμί του, από τη μέση και κάτω, τελικά δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του μυαλού του.

Είναι ο Παντελής. Είμαι βέβαιος. Το ύψος είναι το ίδιο, τα κιλά ταιριάζουν απόλυτα και η καμπούρα με τη μεγάλη κοιλιά του, η οποία τονίζεται ακόμα περισσότερο λόγω αυτής της σπονδυλικής ατέλειας, θυμίζουν τον άνθρωπο που γνωρίζω. Το προφίλ με έβαλε σε σκέψεις, καθώς διέκρινα κατά το ήμισυ κινήσεις του προσώπου του που αποκάλυπταν στοιχεία του χαρακτήρα του, αλλά ανυπομονώ να δω και ολόκληρο το χάρτη της οντότητάς του.

Ξάφνου γυρνάει προς το μέρος μου. Επιβεβαιώνω πως είναι αυτός, όμως εκείνος δε με καταλαβαίνει. Είναι χαμένος στις σκέψεις του, στο άγχος που τον έχει κατακυριεύσει, επειδή επιδιώκει να ανταποκριθεί άρτια στην αγοροπωλησία που είναι προ των πυλών να τελεστεί και τα μάτια του μετά δυσκολίας μένουν στο ίδιο σημείο για πάνω από δύο δευτερόλεπτα.

Ο Παντελής είναι ένας ηλικιωμένος άντρας. Μετριοπαθής ως χαρακτήρας, ευγενικός μέχρι ακρότητας, δοκιμάζει την υπομονή των συνανθρώπων του. Ποτέ δε σταματάει να λέει ευχαριστώ, σε κάθε υπηρεσία που του προσφέρεται ανταποδίδει με αυτήν την τετρασύλλαβη λέξη και το χαμόγελο του δεν παύει να συνοδεύει γλυκά τον απόηχο της. Έχει δοκιμάσει πολλές φορές τα νεύρα σερβιτόρων, ταμιών, πωλητών και πολλών λογιών υπαλλήλων και ελεύθερων επαγγελματιών. Οι καλοί τρόποι δεν αποτελούν πάντα πλεονέκτημα. Υπάρχουν στιγμές που το ενδιάμεσο της ευγένειας και της αγένειας επιζητείται.

Μην είμαστε όμως αχάριστοι. Ο Παντελής είναι προτιμότερος από τον κάθε ακοινώνητο και ανίκανο άνθρωπο να ενταχθεί στους κανόνες της στοιχειώδους πολιτισμένης επικοινωνίας. Δυστυχώς βέβαια, υπάρχει αχαριστία στον κόσμο και ο υπερβάλλων ζήλος του Παντελή για ορισμένους καταντά μεγάλη όχληση. Κάποιοι όμως άνθρωποι αλλάζουν δύσκολα και ο Παντελής υπάγεται σε αυτήν την κάστα των ανθρώπων. Προτιμά να τον αποκαλέσουν παράξενο και ανεπίδεκτο μαθήσεως παρά να παρακάμψει τις αρχές και τα πιστεύω του, με τα οποία τόσα χρόνια πορεύτηκε μαζί τους. Έτσι, εξακολουθεί να μένει ο ίδιος με τα ίδια ανεξίτηλα χαρακτηριστικά στους τρόπους του.

Τον έπιασε ξάφνου το μάτι μου, καθώς περίμενα και εγώ τη σειρά μου για να πληρώσω. Πηγαινοέρχεται τώρα πέρα δώθε, δίνοντας μάχη με τον εαυτό του. Να μιλήσει ή να υπομείνει το μαρτύριο της μουγκαμάρας μέχρι να έρθει η σειρά του και όλος αβρότητα να φλερτάρει με την ταμία. Πάει μια δεξιά, μια αριστερά. Σε μια στιγμή σταματά, βγάζει το πορτοφόλι του, το κοιτά, το ανοίγει καλά να καταλάβει αν σωστά έχει διακρίνει το περιεχόμενό του και σηκώνει το βλέμμα του προς το γραφείο του προϊσταμένου που βρίσκεται δεξιά και πίσω από τα ταμία. 

Κοντοστέκεται, τρίβει με το δεξί του χέρι το κεφάλι. Κοιτά μια την ταμία, μια το γραφείο του προϊσταμένου. Η εφίδρωση στο γερασμένο του μέτωπο έχει κάνει αισθητή την παρουσία της. Τελικά παίρνει την απόφαση. Πηγαίνει προς την ταμία, εκείνη, την πιο νεαρή. Κάτι της λέει, πραγματικά δεν καταλαβαίνω τίποτα, το αυτί μου δεν πιάνει παρά τον ήχο δυο διαφορετικών αποχρώσεων φωνών που προφανώς έχουν μπει σε διάλογο και τον βλέπω να στρέφεται προς το μέρος μου και να προχωρά, προσπερνώντας με, προς τον προϊστάμενο. Στέκεται στην πόρτα του γραφείου του, ενώ το πορτοφόλι στέκει ακόμα ανοικτό στα χέρια του. 

Με μια κίνηση βγάζει ένα πενηντάευρο και το κουνά στον προϊστάμενο διευκολύνοντάς με να καταλάβω περί τι ο λόγος της ανησυχίας του. Ο Παντελής υστερεί ψιλών και νιώθει άβολα, γιατί θα αναστατώσει την ταμία για δυο τρία πράγματα που θέλει να αγοράσει, η οποία θα ψάχνει να βρει ρέστα, για να του χαλάσει ένα τόσο μεγάλο ποσό.

Σαν θεατής βουβού κινηματογράφου βλέπω τον Παντελή σε πρόθεση πληρωμής και δεν καταλαβαίνω πότε έχει φτάσει η δική μου σειρά για να δώσω το αντίτιμο στα προϊόντα που πήρα. Στέκομαι άτυχος. Η ταμίας που κλήθηκε να με εξυπηρετήσει, μάλλον επέλεξα εγώ το ταμείο της για να είμαι ειλικρινής, είναι μια μεσήλικας. Στα νιάτα της δε θα ήταν κακή, αλλά, για τώρα, μου πέφτει κάπως μεγάλη. Κρίμα. Τα βλέμματα που ανταλλάσω με τους υπαλλήλους την ώρα της πληρωμής είναι πολλές φορές γεμάτα νοήματα που εξάπτουν τη φαντασία μου. 

Θα μπορούσα κάλλιστα να τα παρομοιάσω με σκακιέρα πάνω στην οποία τα αναμετράμε. Το πιο ισχυρό θα νικήσει και το νικημένο θα παραδοθεί στα ασελγή μηνύματα του πρώτου. Η πραγματικότητα είναι πως και εδώ μετράει το θράσος όπως και στις περισσότερες πτυχές της ζωής. Και για να είμαι πιο συγκεκριμένος, μόνο όταν συνδυάζεται με μια δεδομένη ευφυΐα. Είναι εκείνα τα σημάδια, οι ανείπωτες λέξεις, που μεταφέρουν τα ηλεκτρισμένα κύτταρα.

-Με συγχωρείτε. Θα σας καθυστερήσω με κάτι υπολείμματα από μπουκάλια μπύρας, λέω στην ταμία.

-Α… Δεν πειράζει καθόλου. Απλά θα πρέπει να σας κόψω ένα δελτίο παραλαβής.

-Κανένα πρόβλημα.

Περιμένω και ύστερα από λίγο ξαναβρίσκομαι αντιμέτωπος με την ευγενική ταμία.

-Με συγχωρείτε, της επαναλαμβάνω, αλλά θα σας ταλαιπωρήσω ξανά, γιατί θα πληρώσω με κάρτα.

-Μη νιώθετε άσχημα. Θα σας εξυπηρετήσει ο προϊστάμενος.

Κάθε τύψη μού φεύγει μετά από τη σύντομη απάντησή της και εκεί συνειδητοποιώ πως σκεφτόμενος τον Παντελή αντέγραψα άθελά μου την ασύδοτη ευγένειά του. Γελάω σιωπηρά και, περιμένοντας τον προϊστάμενο να μου κόψει την απόδειξη, ψάχνω τον εξαφανισμένο από το οπτικό πεδίο μου Παντελή, ώσπου εμφανίζεται από τα αριστερά μου μεγαλοπρεπής, ενώ χαριτολογεί με τη δεσποινίδα ταμία που είχα την ατυχία να μη με εξυπηρετήσει.

Ο Παντελής εμφανίζεται τώρα αναζωογονημένος, ύστερα από τη λύση που του έδωσε ο προϊστάμενος. Με πενήντα ευρώ «χαλασμένα» νιώθει σίγουρος για τον εαυτό του. Τα «χαλασμένα» πράγματα ποτέ δεν τον φοβίζανε. Το να ανοίγει δρόμους τον τρόμαζε. Και είναι αλήθεια πως ποτέ του δεν ήθελε να δείχνει ότι έχει μια οικονομική υπόσταση, παρότι την είχε από κληρονομιά. Ποτέ του δε δούλεψε. Περισσότερο θα μπορούσα να πω ότι εκείνος δούλευε τον εργαζόμενο πολίτη πειραματιζόμενος με τα νεύρα του. 

Από την υψηλή οικονομική θέση του προέρχεται και η ευγενική του φύση καθώς και αυτό εξηγεί ουσιαστικά γιατί πελαγώνει με το παραμικρό και μετατρέπει την τρίχα σε τριχιά. Η μακροχρόνια πολύωρη παραμονή του στο σπίτι, μακριά από την αγκάλη του ήλιου, τον έχει μετατρέψει σε έναν οκνηρό άνθρωπο και συνάμα άβουλο και αναβλητικό, ώστε κάθε αναγκαία εξόρμηση από το κάστρο του τον αποσυντονίζει, έστω και πρόσκαιρα, ολοκληρωτικά.

Προχωράει περιχαρής, γιατί και η σημερινή του συναλλαγή με τον εργαζόμενο νιάτο εξελίχθηκε ομαλά. Εισέπραξε το χαμόγελο, δείγμα επιβεβαίωσης ότι τα πήγε καλά, εξυπηρετήθηκε από τον ανώτερο του καταστήματος, δείγμα και αυτό της συμπάθειας που υπάρχει από όλο το προσωπικό προς το πρόσωπό του, και έφερε εις πέρας τα καθημερινά ψώνια, τα οποία του ανέθεσε η ώριμη μητέρα του, ετών ενενήντα πέντε. Ο Παντελής έχει ανάγκη επιβεβαίωσης, όταν έρχεται σε επαφή με τον κόσμο, όντας ουσιαστικά αποκλεισμένος, την οποία εισπράττει απόλυτα από τον αγαπημένο του προμηθευτή.

-Άργησα; Δεν άργησα; λέει απευθυνόμενος στον προϊστάμενο, ο οποίος μου κόβει την απόδειξη μέσω του μηχανήματος για τις πιστωτικές κάρτες.

-Όχι φυσικά, κύριε Παντελή, του απαντάει εκείνος. Απλά για να μην περιμένει ο κύριος, είπα να τον εξυπηρετήσω πρώτα.

-Ωωω, πολύ καλά κάνατε. Δε με ενοχλεί καθόλου αυτό.

-Για αυτό και το έπραξα, κύριε Παντελή. Αν σας ενοχλούσε δε θα το έκανα, του απαντάει ο προϊστάμενος και μου χαμογελάει, ενώ με κοιτάει με νόημα.

Ανταποδίδω το χαμόγελο ευγενικά και εγώ – η πολλή ευγένεια μας έφαγε – και περιμένω την κάρτα και την απόδειξή μου να αποχωρήσω.

Ο Παντελής ακόμα δε με έχει καταλάβει… και ούτε πρόκειται. Κάνω και εγώ τον ανήξερο.

Η καμπούρα του Παντελή σα να έχει μεγαλώσει με τα χρόνια, μου φαίνεται. Το αγγλικό S στο σώμα του δείχνει να έχει πιο έντονες κλίσεις. Λίγα κιλάκια τα έχει πάρει κιόλας. Είναι εμφανή οπτικά. Η μυωπία του και αυτή πρέπει να του έχει αυξηθεί. Το γυαλί στο σκελετό που φορά φαίνεται αρκετά χοντρό. Οι κοντινές αποστάσεις που βλέπει αναγκαστικά στο σπιτικό του, χειροτερεύουν την ασθένειά του. Τα μαλλιά του έχασαν εντελώς το χρώμα τους. Πλέον, το άσπρο είναι φανερό πως έχει νικήσει κατά κράτος. Σταθερό στην εμφάνισή του είναι το φρέσκο απογευματινό ξύρισμά του. Ε, ολόκληρη αποστολή κλήθηκε να επιτελέσει, να μην την πραγματώσει όπως πρέπει;

Χαιρετώ τον προϊστάμενο μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίας επιτηδευμένης εκτίμησης και γενικευμένων ευχαριστιών. Α, ρε άτιμε Παντελή, τι μου έκανες; Αποχωρώ από το κατάστημα που για μια ακόμα μέρα με τροφοδότησε το φαγητό μου και σκεπτόμενος το φίλο Παντελή επιστρέφω στο σπίτι μου.

Είναι ο Παντελής. Σίγουρα είναι αυτός. Είμαι βέβαιος… ακόμα.

Γιάννης Καραγεώργος