Αβανγκαρντισμός (Διήγημα)

Ο Νίκος πάντα ήταν αβανγκαρντιστής για την εποχή του. Πάντα ήθελε να ξεχωρίζει και πάντα επιδίωκε το ξεχωριστό. Τον θυμάμαι από μικρό παιδί. Τον φωνάζαμε ο αντιρρησίας Ήταν άπιστος Θωμάς. Ήθελε να αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα. Γεννημένος ορθολογιστής. Τον τραβούσε το κάθε τι το πρωτοποριακό.

Θυμάμαι πως μικρά σαν παίζαμε με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς, εκείνος απομονωνότανε στις σκέψεις του απομακρυσμένος σε μια γωνία ενώ εμείς γελάγαμε με την αταίριαστη για την ηλικία μας συμπεριφορά του. Υπήρξαν στιγμές που

κάποιοι συμμαθητές μας τον αποκάλεσαν τοιούτο αλλά αυτό δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος για να διαδοθεί. Δεν ήταν οι σαρκικές του προτιμήσεις που ο Νίκος αποτελούσε κάτι το παράταιρο για την ηλικία μας. Ήταν κάτι άλλο πιο βαθύ που δυστυχώς σε κείνη την ηλικία δεν μπορούσαμε να το οσφρανθούμε.

Μόνο η δασκάλα των καλλιτεχνικών είχε καταλάβει τις εσώτερες ανησυχίες του και την πάλη των πρώιμων αναζητήσεων του που ήταν ασύμβατες με την ηλικία του. Ναι, το είχε καταλάβει πως ο Νίκος ήταν κάτι το ξεχωριστό. Ένα φωτισμένο παιδί που όμως σε κείνη την ηλικία, δυστυχούσε απ’ την μάχη που μαινόταν μέσα του.

Η κυρία Μαρία θα μου μείνει αλησμόνητη. Ήταν λειτουργός. Ήταν ψυχολόγος της ανθρώπινης παιδικής ψυχής και είχε το σπάνιο χάρισμα να μπορεί να εισχωρεί στα άδυτα της. Προσπαθούσε να τη βοηθά μέσα απ’ την τέχνη. Θεωρούσε την τέχνη σημαντικό διέξοδο για τις ανήσυχες παιδικές ψυχές. Ήταν το μέσο που φανταζόταν πως βοηθούσε ένα προικισμένο παιδί να αδειάσει τους προβληματισμούς που το παιδεύανε, να ξεμπουρδουκλώσει το μπλεγμένο του μυαλό ώστε να βάλει σε μια τάξη τις ανησυχίες του.

Ο Νίκος πάντα ήταν αβανγκαρντιστής. Κι αυτό φρόντιζε να το προβάλει. Με τη δασκάλα την κυρία Μαρία έκανε τα πρώτα βήματά του στη ζωγραφική. Από τότε θυμάμαι αμφισβητούσε τις πεπατημένες οδούς. Η κυρία Μαρία προσπαθούσε, μέσα απ’ την μεθοδικότητα που του δίδασκε και τα κλασικά βήματα για το ξεκίνημα ενός νέου ζωγράφου, να βάλει τις σκέψεις του σε πλαίσια γόνιμα και δημιουργικά. Αλλά όσο περνούσε ο καιρός, ο Νίκος αμφισβητούσε ολοένα και περισσότερο τις παραδοσιακές τεχνοτροπίες και καταπιανόταν με νέες μορφές. Σε κείνη την ηλικία ίσως ασυνείδητα αλλά αργότερα με το πέρασμα των χρόνων και καθώς η συνειδητότητα έπιανε όλο και μεγαλύτερο χώρο στον πυρήνα της ύπαρξής του, εκείνες οι πρώτες αμφιβολίες, που είχε για τα καθιερωμένα, του έγιναν τρόπος ζωής.

Σε εκείνα που σχεδίαζε, τότε ο Νίκος, φαινόταν δυσνόητος στους γύρω του. Δυσνόητος γιατί απείχε απ’ τις καθιερωμένες αντιλήψεις, απ’ τα συνηθισμένα. Μόνο η δασκάλα η κυρία Μαρία ενστερνιζόταν εν τέλει την πρωτοποριακότητά του και τον παρότρυνε να συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο.

Από τότε μέχρι σήμερα έχουν περάσει τριάντα χρόνια. Ο Νίκος είναι σήμερα τριάντα επτά χρονών και αν ζούσε στα μέσα του 19ου ή στις αρχές του 20ου αιώνα κάλλιστα θα μπορούσε να ήταν ένας απ’ τους κορυφαίους εκπροσώπους του αβανγκαρντισμού. Είναι διεθνούς φήμης ζωγράφος, διάσημος για τις ριζοσπαστικές του ιδέες και τεχνικές πάνω στον καμβά.

Η ανήσυχη φύση του, η γεμάτη αμφισβητήσεις, για εκείνα που έβρισκε στο διάβα της, φύση του, τον οδήγησε στην πρωτοποριακότητα. Αυτό το χάρισμα που για άλλους μπορεί να θεωρείται ελάττωμα, εξελίχθηκε χάρις εκείνης της επίσης χαρισματικής δασκάλας που είχαμε. Γιατί τα χαρίσματα και τα χαρισματικά άτομα μόνο από χαρισματικούς ανθρώπους μπορούν να εντοπιστούν και να κατανοηθούν.

Ίσως αν εκείνη την ευαίσθητη και ανήσυχη ψυχούλα την ανέκοπτε ένας στείρα επαγγελματίας δάσκαλος, σήμερα να μην είχαμε έναν δικό μας άνθρωπο, παγκόσμια αναγνωρισμένο, για τον οποίο νοιώθουμε υπερήφανοι. Ίσως αν εκείνη η παιδική ψυχούλα δεν βρισκόταν στα κατάλληλα χέρια εκείνης της προικισμένης δασκάλας, αντί για σπουδαίος και ριζοσπαστικός ζωγράφος σήμερα, να ήταν μια σακατεμένη ψυχή, ένα παιδί που μεγάλωσε και έμεινε με τα συναισθήματά του παράλυτα.

Η κυρία Μαρία φρόντισε να δώσει στο Νίκο αντί για πατερίτσες όπως θα έπρατταν οι περισσότεροι, γιατί προφανώς θα τον θεωρούσουν προβληματικό αντί για χαρισματικό, το κατάλληλο μέγεθος φτερών για να μπορέσει να πετάξει. Και την δικαίωσε. Αυτό έπραξε ο Νίκος και συνεχίζει να πράττει. Γνήσιος αβανγκαρντιστής, ένα ανήσυχο, προβληματισμένο πνεύμα που ποτέ δεν θέλησε να αποδεχτεί έτσι ως δεδομένο, οτιδήποτε του σερβιριζόταν ως αυθεντία. Δεν χόρταινε ποτέ του απ’ την εύκολη τροφή και ποτέ του δεν την κατέβαζε αμάσητη.

Σήμερα είναι ο δημιουργός της γνωστής πρωτοποριακής ομάδας του κινήματος του αβανγκαρντισμού γνωστή ως «Πινέλα Πρωτοπορίας». Αυτή η ομάδα έχει βρει αρκετούς υποστηρικτές και σε κάθε χώρα που ανοίγει την γκαλερί της αφήνει το στίγμα της και κερδίζει καινούργιους οπαδούς. Η οικονομική συνεισφορά του Νίκου είναι σημαντική γιατί άλλωστε την θεωρεί ένα απ’ τα τέκνα του.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη που έδωσε στην Καθημερινή της Κυριακής είπε: «Σε όλη μου τη ζωή κυνηγούσα το νεωτεριστικό. Ποτέ μου δεν εφησύχασα. Πάντα διαπνεόμουν από μία ανάγκη για δημιουργία έξω απ’ τα καθιερωμένα. Θεωρώ όπως πάντα πίστευα, ότι ο άνθρωπος είναι μια φύση ιδιόμορφη και ξεχωριστή. Εγώ προσωπικά αυτό που πάντα ήθελα και συνεχίζω να επιδιώκω είναι η διαρκή μου βελτίωση ως σύνολο προσωπικότητας. Την αλλαγή λοιπόν αυτή, δεν μπορείς να την επιτύχεις αραχνιάζοντας σε κλασσικές μεθόδους. Εκεί δεν δημιουργείς. Αντιγράφεις. Δουλεύεις με μέσα που ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί και η δυναμική τους είναι συγκεκριμένη. Σ’ αυτή τη ζωή αν θέλουμε να προχωρήσουμε μπροστά μόνο ένας δρόμος υπάρχει. Και είναι μονόδρομος. Ο αβανγκαρντισμός».

Δεν ξέρω αν οι κουβέντες του Νίκου με βρίσκουν συμφωνώ αλλά σίγουρα προτιμώ ανθρώπους σαν κι εκείνο, παρά άλλους που είναι κολλημένοι, κοντόφθαλμοι, στις εύκολες, δοκιμασμένες, δίχως ρίσκο διαδρομές. Άλλωστε τι ομορφιά θα είχε η τέχνη και ευρύτερα η ζωή αν δεν υπήρχε το ρίσκο.

Από το gianniskarageorgos